MERZİFON İŞ VE YAŞAM MERKEZİ

Merzifon Belediyesi tarafından 2017 yılında düzenlenen ulusal yarışma ile projesi elde edilen Merzifon İş ve Yaşam Merkezi, tariflediği mekansal kurgu ile kentsel biçime eklemlenebilmeyi ve ait olduğu bağlam içerisinde kendine yer bulabilmeyi hedefliyor. Yapı, klasik dönem Osmanlı hanlarının ve ticari aktivitenin yoğun olduğu kent merkezinde konumlanıyor. Alandaki mekansal ve morfolojik ilişkiler ağı, İş ve Yaşam Merkezi’nin mimarisini biçimlendirmiş. Tasarım; bütünün, kendisini oluşturan basit parçaların toplamından farklı olduğu görüşünü savunan sistem mantığına dayanıyor. Merzifon’un merkezinde, kullanım ömrünü tamamlamış eski iş hanı yerine önerilen proje; çeşitli niteliklerdeki ticari birimleri, ofisleri ve kültür tesisini barındırıyor. Kent merkezinde süregelen ticari kullanımların oluşturduğu alışkanlıklar, parsel çevresindeki araç yollarının yaya mekanlarına dönüşümünü hazırlamış. Alanın kuzeyi ile doğusunda konumlanan yaya caddeleri, tarihi hanlar bölgesi ve Cumhuriyet Meydanı ile ilişkili kentsel açık mekanlar dizisi; projenin mekansal ve kitlesel kurgusunu biçimlendiren unsurlardan olmuş. İhtiyaç programındaki kullanımların parsel içerisindeki dağılımı bu doğrultuda gerçekleştirilmiş; kentin kültür aksı ile daha etkin ilişki kurabilmesi için kültür tesisi, alanın kuzeyinde konumlandırılmış. İş hanı ise kendi kurgusu içerisinde, merkezinde yer alan taşlık etrafında kümelenmiş.

Bina, parsel bazında üretilmiş bitişik düzendeki yapıların oluşturduğu çeper blokların arasında yer alıyor. Eski iş hanı gibi tek seferde planlanması ve inşa edilmesi öngörülen bir operasyon olmasına karşılık, günümüzün değişen kentsel ve mekansal dinamikleri, yapının kitlesel biçimlenişini etkilemiş. Bu doğrultuda, sade ve yalın mekan kurulumuna sahip birimlerin bir araya gelmesi ile oluşan İş ve Yaşam Merkezi, çevre yapılanma ile bütünleşecek bir dilde basit mimari kitleler ve birleşimlerden oluşuyor. Bu kaygılar, yapının mekan organizasyonundan detay imalatına kadar çeşitli üretim evrelerine yansımış ve işveren idarenin sahip olduğu mütevazı yapım bütçesi etkisinde şekillenmiş. İlk yapım maliyetinin iş hanındaki ticari birimlerin satılması ile karşılanması niyeti ve ilçenin merkezden uzak konumu dolayısıyla gelişmiş yapısal üretim teknolojilerinin noksanlığı, basit inşa teknikleri ile hızlı bir biçimde üretilebilen ve düşük maliyete sahip bir yapı hedefi ortaya koyuyor.

Belediyeye ait bir alan üzerinde konumlanan binanın, tekil bir parselde yer almasına karşılık barındırdığı çeşitli kullanımlar doğrultusunda birimler/parçalar halinde planlanması, projenin kentsel bağlamdaki yerinin de ayrıntılı bir biçimde irdelenmesini gerektirmiş. Merzifon İş ve Yaşam Merkezi, kamu arazisi üzerinde ve devlet eliyle inşa edilmiş, fakat mülkiyetin inşa sürecinde özel kişi ve kurumlara geçtiği bir mekansal örgütlenme. Bu doğrultuda, bina ile ilişkili kamusal ve yarı-kamusal açık mekanlar her ne kadar hala belediyeye ait olsa da yapı, belediyenin kamusal mekandaki suretinden öte, ait olduğu bağlamın bir parçası olmayı hedefliyor. Bu yaklaşım, yarışma sürecinin başından itibaren projede kendini göstermiş. Mekan ile bağlam arasındaki etkileşim kaygısı, mekansal örüntü kurgusunun üretiminden yapı kabuğunun şekillenmesine kadar farklı ölçek ve evrelerde tasarımı etkileyebileceğine dikkat çekiyor.

Kentin kültürel ve ticari geçmişi, bölgedeki kullanım alışkanlıklarına da yansımış. Han, bedesten, kervansaray gibi etkin “hücre birim-dolaşım ağı” organizasyonuna sahip yapıların çevresinde gelişen mekansal davranış biçimlerinin incelenmesi, tasarıma birçok veri sağlamış. Bu bağlamda, birim ile yapı bütünü arasındaki geçişlerin kurulumunda avlu, arkad ve kolonad kurgularının önemi anlaşılmış. Kentin açık mekanlar dizisine pasajlar ve arkadlarla bağlanan taşlık, bölgedeki davranışsal alışkanlıkların sürekliliğini desteklemiş; kullanıcılara hem içeride, hem de dışarıda olmanın avantajlarını sunarak mekansal dizilimi zenginleştirmiş. Yapı kabuğunun şekillenmesinde ise, bölgedeki geleneksel üretim kodlarında kendini hissettiren taş mimarisi etkili olmuş. Ait olduğu yer ve bağlam ile ilişki kurmada malzemenin, anlamsal açıdan önem taşıdığı düşünülmüş. Yapının parçalı ve masif kitlelerden oluşan kompozisyonu; taş ve sıva yüzeyleri ile yalın bir mimari üretim ortaya koyuyor. Bununla birlikte, cephede kullanılan “Merzifon Beji” doğal taşı ile, yerel malzeme kullanımı dolayısıyla yapım ekonomisinin sürdürülebilirliği de desteklenmiş. Yüzeylerdeki boşluklar, malzemenin tabiatı ve tektonik etkisi ile örtüşecek biçimde kurgulanmış. Zemin katlar ise, kent mekanı ile olan etkileşimin en yüksek düzeyde kurulabilmesi amacıyla görece daha geçirgen ve boşluklu tasarlanmış.

Aktif görsel iletişim ihtiyacına sahip ticari birimlerin zemindeki organizasyonu, yapının çevresindeki yaya hareketlerini ve açık mekan-kapalı mekan geçişlerini zenginleştirerek canlı bir kentsel yaşantı sunuyor. Yapının tasarımında birimlerin esnek planlama anlayışına uygun bir şekilde organize edilmesi, üretimi hızlandırmış ve kullanım değişikliklerini mümkün kılmış. Ticari birimlerin satılmasıyla çeşitlenen kullanıcı gruplarının talepleri, inşa süreci içerisinde birimlerde birleştirme, ayırma ve eklentilerin yapılmasına yol açmış. Artan aktör sayısı etkisinde şantiyenin ve sürecin yönetimi; işveren idare, yüklenici firma ve hak sahipleri arasındaki dengeyi sağlamak üzerine kurulmuş. Merzifon İş ve Yaşam Merkezi, üretim mantığı ve yer ile kurduğu ilişki üzerinden ait olduğu bağlama eklemlenebilmeyi hedefliyor. Kullanım itibarıyla çevresindeki binalarla benzerlik taşıyan bu yapı, ortaya koyduğu mekansal çeşitlemeler ile kentin morfolojik anlayışıyla örtüşmeye çalışıyor. Bu doğrultuda mimarideki sadelik; binanın kent, yer ve bağlam ile olan ilişkisini tariflemede önem kazanıyor.

DOĞAL TAŞ:

CEPHE

MERZİFON BEJİ MERMER

OCAK

AMASYA

KÜNYE

Mimari Tasarım: Mangut Mimarlık İşliği, Murad Adalı Mimarlık

Tasarım Ekibi: Burak Mangut, Hasan Murad Adalı

İşveren: T.C. Merzifon Belediyesi

Statik Proje: Muhterem Eroğlu-Yapı Mühendislik

Mekanik Proje: Cafer Aktürk-Beta Teknik

Elektrik Proje: Ertan Taşdelen-Er Mühendislik